Τί είναι η κυστεοκήλη;
Κυστεοκήλη ή πρόσθια πρόπτωση του κόλπου είναι η κατάσταση εκείνη κατά την οποία η ουροδόχος κύστη κατέρχεται προς τον κόλπο μετακινούμενη από τη φυσιολογική της θέση σπρώχνοντας (παρασύροντας) το κολπικό τοίχωμα. Αυτή οφείλεται στην εξασθένιση των μυών και των συνδετικών ιστών του πυελικού εδάφους και στην υπερβολική άσκηση πίεσης στο πυελικό έδαφος.
Ποια είναι τα στάδια της κυστεοκήλης;
Υπάρχει η παρακάτω ταξινόμηση της κυστεοκήλης:
- Βαθμός 1: Ήπιου βαθμού κυστεοκήλη με το κατώτερο άκρο της να φτάνει μέχρι τη μέση του κόλπου.
- Βαθμός 2: Μέτριας σοβαρότητας κυστεοκήλη με το κατώτερο άκρο της να φτάνει μέχρι την είσοδο του κόλπου.
- Βαθμός 3: Σοβαρού βαθμού κυστεοκήλη η οποία εξέρχεται από το άνοιγμα του κόλπου.
- Βαθμός 4: Πλήρης εκστροφή του κόλπου
Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης της κυστεοκήλης;
Τα πιο συνηθισμένα αίτια εμφάνισης της κυστεοκήλης είναι:
- Οι εργώδεις κολπικοί τοκετοί
- Η παχυσαρκία
- Η συχνή άρση βαρέων αντικειμένων
- Ο επίμονος βήχας
- Η χρόνια δυσκοιλιότητα
- Οι γενετικοί λόγοι
- Η ηλικία (συνήθως μετά την εμμηνόπαυση, λόγω μείωσης των οιστρογόνων)
Ποια είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα;
Στις ήπιες περιπτώσεις κυστεοκήλης μπορεί να μην υπάρχουν συμπτώματα.
Στις σοβαρότερες μορφές όμως είναι δυνατόν να παρατηρηθούν τα παρακάτω σημεία και συμπτώματα:
- Αίσθηση πίεσης στην πύελο και τον κόλπο
- Συχνές λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης
- Συχνουρία ή επείγουσα ούρηση.
- Κατακράτηση ούρων (ατελής κένωση της κύστης). Αυτή παρατηρείται σε σοβαρές μορφές κυστεοκήλης.
- Επώδυνη συνουσία
- Ακράτεια ούρων κατά τη σεξουαλική επαφή
- Μικρή ή μεγαλύτερη απώλεια ούρων όταν ασκείται πίεση στην ουροδόχο κύστη (απώλεια εξ’ υπερεντάσεως). Η πίεση αυτή μπορεί να προέρχεται από το γέλιο, το βήχα, το φτέρνισμα ή από σωματική δραστηριότητα
- Αίσθηση της μη κένωσης της ουροδόχου κύστης.
- Αίσθηση βάρους ή μάζας μέσα στον κόλπο, κυρίως μετά από βήχα, φτέρνισμα κλπ. Σε σοβαρές μορφές κυστεοκήλης η μάζα αυτή (διόγκωση) μπορεί να καταστεί ορατή προβάλλοντας στο άνοιγμα του κόλπου.
- Επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις.
Μην αμελείτε τις ενδείξεις. Η έγκαιρη διάγνωση είναι ο κατασταλτικός παράγοντας για την αποφυγή δυσάρεστων εξελίξεων.
Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση της κυστεοκήλης;
Η διάγνωση γίνεται στο ιατρείο με τη λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού και την απλή γυναικολογική εξέταση. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, ο γιατρός διαπιστώνει τη μάζα (διόγκωση) που βρίσκεται εντός του κόλπου. Μπορεί να ζητηθεί από τη γυναίκα να σφιχτεί προς τα κάτω, όπως κάνει για την κένωση του εντέρου για να καθοριστεί ο βαθμός της πρόπτωσης. Στις περιπτώσεις που αναφέρεται απώλεια ούρων από προσπάθεια, ζητάμε από τη γυναίκα να καταβάλλει προσπάθεια να σταματήσει τη ροή των ούρων για να ελέγξουμε τη δύναμη των μυών του πυελικού εδάφους.
Επίσης μπορεί να χρειαστεί και ουροδυναμικός έλεγχος για να ελεγχθεί η λειτουργία της ουροδόχου κύστεως. Με τον έλεγχο αυτό διαπιστώνεται αν η ουροδόχος κύστη αποθηκεύει και απελευθερώνει τα ούρα φυσιολογικά, αν συγκρατεί και αδειάζει εντελώς και εμφανίζει ακούσιες συσπάσεις που προκαλούν διαρροή των ούρων.
Ποιοι μέθοδοι θεραπείας προτείνονται;
Η θεραπεία της κυστεοκήλης εξαρτάται από τη σοβαρότητα της πάθησης και από τα αναφερόμενα συμπτώματα.
Στην ήπιου βαθμού κυστεοκήλη που δεν εμφανίζει ενοχλήματα στη γυναίκα είναι δυνατόν να συστηθεί μόνο η αποφυγή της άρσης βαρέων αντικειμένων και της έντονης σωματικής καταπόνησης.
Στην μετρίου βαθμού κυστεοκήλη που εμφανίζει συμπτώματα και η γυναίκα δεν επιθυμεί χειρουργική αντιμετώπιση, συστήνονται ασκήσεις για την ενδυνάμωση των μυών του πυελικού εδάφους ή τοποθέτηση κολπικού πεσσού.
Παραδείγματα αποτελούν:
- i) Ασκήσεις πυελικού εδάφους (ή ασκήσεις Kegel). Οι ασκήσεις αυτές προτείνονται σε μετρίου βαθμού κυστεοκήλη και στοχεύουν στην ενδυνάμωση των μυών του πυελικού εδάφους. Οι ισχυροί μύες του πυελικού εδάφους συγκρατούν στη θέση τους την ουροδόχο κύστη και τα υπόλοιπα όργανα της πυέλου και εμποδίζουν τη διαφυγή των ούρων. Οι ασκήσεις αυτές περιλαμβάνουν τη σύσπαση των μυών, που χρησιμοποιούνται για τη διακοπή της ούρησης, η οποία διατηρείται για 10 δευτερόλεπτα και στη συνέχεια τη χαλάρωση τους. Αυτό επαναλαμβάνεται για αρκετές φορές την ημέρα. Αυτές οι ασκήσεις μπορούν να γίνουν και από φυσιοθεραπευτές οι οποίοι με τη βοήθεια ειδικών τεχνικών και μηχανημάτων βοηθούν στη γρηγορότερη και πιο αποτελεσματική ανάκτηση του πυελικού εδάφους. Αυτές είναι: η ηλεκτρομυογραφική βιοανάδραση, η μυϊκή ηλεκτροδιέγερση και η θερμοθεραπεία.
- ii) Πεσσός. Ο κολπικός πεσσός είναι μια μικρή συσκευή συνήθως από σιλικόνη που εισάγεται στον κόλπο για να στηρίξει την ουροδόχο κύστη. Χρησιμοποιείται εναλλακτικά στις γυναίκες με κυστεοκήλη μετρίου βαθμού που δεν επιθυμούν την εγχείρηση. Επίσης τοποθετείται και στις γυναίκες που η χειρουργική επέμβαση αντενδείκνυται για λόγους υγείας ή προχωρημένης ηλικίας. Ο γιατρός πρέπει να επιλέξει το κατάλληλο μέγεθος του πεσσού και να τον τοποθετήσει ο ίδιος την πρώτη φορά για να δείξει και τον τρόπο εφαρμογής του. Ο πεσσός πρέπει να αφαιρείται και να πλένεται τακτικά και να επανατοποθετείται για την αποφυγή κολπικού ερεθισμού και μόλυνσης.
Χειρουργική αντιμετώπιση:
Στη σοβαρή κυστεοκήλη αλλά συχνά και στη μέτρια κυστεοκήλη που η συντηρητική αντιμετώπιση της δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα, η θεραπεία είναι μόνο χειρουργική. Σε αυτή την περίπτωση εκτελείται η λεγόμενη πρόσθια κολπορραφία.
Η επέμβαση αυτή έχει σκοπό να ανυψώσει την ουροδόχο κύστη και να την επαναφέρει στην αρχική της θέση.
Διακρίνεται σε δύο κατηγορίες:
α) Η πρόσθια κολπορραφία είναι μια τεχνική που εκτελείται επί σειρά ετών, με στόχο την επανόρθωση της ανατομίας μιας προβάλλουσας κυστεοκήλης καθώς και της ενδεχόμενης ακράτειας ούρων της γυναίκας. Θα πρέπει να εφαρμόζεται σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση ή μετά την ολοκλήρωση της οικογενείας της. Ο χειρουργός εκτελεί μια τομή στο πρόσθιο κολπικό τοίχωμα και αποκολλά με προσοχή την κύστη από το κολπικό και τραχηλικό τοίχωμα και τοποθετεί ράμματα δεξιά και αριστερά του κυστικού αυχένα για την ανόρθωση του. Τα ράμματα συμπλησιάζουν και σφίγγουν τους ιστούς δημιουργώντας μια ισχυρή στήριξη στην ουροδόχο κύστη. Για τον εντοπισμό του κυστικού αυχένα τοποθετείται ενδοουρηθρικός καθετήρας για τη διευκόλυνση της τοποθέτησης των ραμμάτων. Τα ράμματα πρέπει να σταματούν στην περιοχή του κυστικού αυχένα, για να μην προκληθεί μεγάλη απονεύρωση της ουρήθρας. Στη συνέχεια αφαιρείται η περίσσεια του κολπικού τοιχώματος και συρράπτεται έτσι ώστε να δώσει μεγαλύτερο αποτελεσματικό υπόστρωμα στην ουροδόχο κύστη. Βασική προϋπόθεση για την εκτέλεση μιας αποτελεσματικής πρόσθιας κολπορραφίας είναι να μην υπάρχει κάθοδος του τραχήλου της μήτρας κάτω από το μεσαίο τριτημόριο του κόλπου. Σε αυτήν την περίπτωση απαιτείται η αφαίρεση της μήτρας. Όταν αποτύχει η πρόσθια κολπορραφία, τότε τοποθετείται ειδικό συνθετικό ή βιολογικό πλέγμα για να ισχυροποιήσει την πυελική στήριξη.
β) Κολπόκλειση. Η επέμβαση αυτή ενδείκνυται σε μεγαλύτερες γυναίκες άνω των 80 ετών και σε γυναίκες που πάσχουν από σοβαρά προβλήματα υγείας
Πιθανές επιπλοκές
Όπως όλες οι επεμβάσεις ενέχουν πιθανούς κινδύνους και επιπλοκές, το ίδιο μπορεί να συμβεί και στην περίπτωση της κυστεοκήλης.
Η πιθανότητα κάποιου αρνητικού συμπτώματος μετά την επέμβαση είναι πολύ μικρή. Ωστόσο, πιθανές επιπλοκές μπορεί να είναι:
- Δυσπαρευνία (οφείλεται συνήθως στην αφαίρεση μεγάλου τμήματος κολπικού τοιχώματος προκαλώντας στένωση του κόλπου)
- Λοιμώξεις του κατώτερου ουροποιητικού
- Τραυματισμός της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας.
- Συχνουρία
- Διάβρωση κολπικού τοιχώματος και έκθεση του πλέγματος
Για να έχετε τα επιθυμητά αποτελέσματα χωρίς επιπλοκές σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η επιλογή του ειδικού ιατρού. Ο συνδυασμός της εξειδίκευσης και της εμπειρίας μπορεί να οδηγήσει στα ιδανικά αποτελέσματα.
Πρόληψη κυστεοκήλης
Για την πρόληψη της κυστεοκήλης μπορεί να συστηθούν τα παρακάτω:
- Ασκήσεις για την ενίσχυση των μυών του πυελικού εδάφους
- Αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας
- Αποφυγή της άρσης βαρέων αντικειμένων
- Διατήρηση και έλεγχος της αύξησης του σωματικού βάρους
- Έλεγχος του έντονου βήχα
Ο Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος, Ιωάννης Σαρρής, είναι μέλος του Βρετανικού Ιατρικού Συλλόγου (GMC) και του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών. Επιπλέον, συνεργάζεται με τις μεγαλύτερες γυναικολογικές κλινικές της χώρας. Εάν έχετε κάποια απορία μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του και θα σας ενημερώσει κατάλληλα για τη διαδικασία της κυστεοκήλης.
